Sprawozdanie z prac terenowych - jesień 2003, stacja Myscowa

W 2003 roku już po raz siódmy prowadziliśmy badania dokładnie w tym samym miejscu. Standardowo prace badawcze trwały od pierwszego weekendu sierpnia (02.08.2003) do pierwszego weekendu listopada (02.11.2003). Badania jak co roku polegały na odłowie ptaków w dokładnie 60 sieci, ich obrączkowaniu, pomiarach biometrycznych oraz wizualnej obserwacji przelotu. Dodatkowo prowadzono badania kierunkowe zgodne ze standardem sieci SEEN. Z punktu widzenia monitoringu migracji ptaków, po raz kolejny utrzymano standardowe warunki badań.

W minionym sezonie zaobrączkowano łącznie 3.418 ptaków należących do 62 gatunków. Od początku pracy punktu w Myscowej, Akcja Carpatica zaobrączkowała łącznie 22.648 ptaków należących do 88 gatunków. Liczba ptaków zaobrączkowanych jesienią 2003 była mniejsza niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Odnotowano niniejszym drugi z rzędu rok spadku liczebności obrączkowanych ptaków w tych samych warunkach odłowu.

W bieżącym roku zaobrączkowano 1 osobnika z nowego dla Akcji Carpatica gatunku. Był nim Biegus zmienny (Calidris alpina). Jest to ciekawe stwierdzenie tego gatunku - gdzie indziej pospolitego - w sercu Karpat.

W opisywanym okresie badań, ptaki z 12 gatunków obrączkowane były w liczbie większej niż 50 osobników, w tym z 8 gatunków w liczbie przekraczającej 100 osobników oraz z 2 gatunków w liczbie ponad 500 osobników. Do najliczniejszych zaobrączkowanych w sezonie 2003 należały:

• Rudzik (Erithacus rubecula) - 719 osobników
• Pierwiosnek (Phylloscopus collybita) - 675 osobników
• Kapturka (Sylvia atricapilla) - 493 osobniki

W porównaniu z dotychczasowymi wynikami bieżący sezon badawczy był stosunkowo słaby pod względem liczebności zaobrączkowanych osobników. Warunki atmosferyczne jakie występowały w minionym sezonie nie wydawały się jednak w żaden sposób niekorzystne. Co ciekawe, w przypadku corocznych obrączkowanych na Akcji Carpatica dominantów, nie zauważono specjalnego spadku liczebności. Podobnie jak w roku ubiegłym 3 najliczniejsze osobniki to te same gatunki. W przypadku pierwiosnka odnotowano nawet lekki wzrost liczebności w stosunku do roku ubiegłego. Natomiast w przypadku niektórych gatunków, które łapią się co roku w ilościach niewielkich odnotowano również wzrost, w przypadku innych spadek liczebności. Można więc przypuszczać z dużą dozą prawdopodobieństwa, iż warunki i metody łapania nie miały wpływu na wyniki, a jedynie sama fluktuacja w obrębie poszczególnych gatunków.

Odnotowane zmiany liczebności zaobrączkowanych osobników w porównaniu z rokiem poprzednim, to przede wszystkim znaczny spadek liczebności drozdów. Odnotowano około czterokrotnie mniejszą ilość Kosów (Turdus merula) oraz około dwukrotnie mniejszą Śpiewaków (Turdus philomelos). Również liczebność Bogatki (Parus major) spadła o około 50% w stosunku do roku ubiegłego. Kolejny rok pokazuje więc zupełnie inne od spodziewanych trendów ilości zaobrączkowanych ptaków. Poza trzema najliczniejszymi gatunkami, widać, iż gatunki pozostałe pojawiają się na tyle nieregularnie, iż trudno na podstawie dotychczasowych wyników wyciągać jednoznaczne wnioski.

Stosunkowo stała proporcjonalnie do ilości zaobrączkowanych ptaków pozostaje ilość własnych wiadomości powrotnych z lat poprzednich. Aż 73 schwytane osobniki posiadały obrączki z lat poprzednich. Daje to od kilku lat mniej więcej stały wskaźnik własnych wiadomości w stosunku do ptaków zaobrączkowanych na poziomie bliskim 2%.

W roku bieżącym schwytano tylko jednego osobnika z obcą obrączką. Była nią Gajówka (Sylvia borin) zaobrączkowana w Chorwacji. Dzięki coraz szybszej wymianie informacji między stacjami obrączkowania, uzyskano również informację o zaobrączkowanej w bieżącym roku na Carpatice Kapturce (Sylvia atricapilla), schwytanej ponownie na Węgrzech.

Kolejny sezon standardowo prowadzonych prac daje nadzieje na rzetelne porównywanie wyników. Skomplikowane i ustawicznie zmieniające się procesy biologiczne skutkują również zmianami w przebiegu migracji ptaków. Im więcej czasu poświęcimy na zbadanie efektów tych zmian tym bardziej zbliżymy się do ich poznania. Obserwując szybkość zmian w środowisku, która jest wynikiem negatywnej działalności człowieka, nie można się oprzeć wrażeniu, iż jest to swoisty wyścig z czasem. Im szybciej dowiemy się ?jak?, tym szybciej będziemy w stanie poprawnie chronić.

Podziękowania

Wszystkim, którzy pomogli nam zorganizować oraz prowadzić badania w 2003 roku składamy szczere podziękowania. W szczególności:

• Dyrektorowi Nadleśnictwa w Dukli Panu Zbigniewowi Władyce, oraz Panom Krzysztofowi Lenikowi i Arturowi Zatorowi z Leśnictwa w Myscowej za olbrzymią pomoc w zorganizowaniu drewna opałowego dla Akcji
• Panu Bogusławowi Bartoszowi za zdobycie środków na zakup sprzętu
• Członkom Małopolskiemu Towarzystwu Ornitologicznemu za pomoc w zorganizowaniu sprzętu do badań
• Okręgowej Dyrekcji Gospodarki Wodnej w Krakowie, za udzielenie wymaganych zezwoleń
• Stacji Ornitologicznej IE PAN z Gdańska za pomoc w organizowaniu akcji
• Panu Edwardowi Marszałkowi z Nadleśnictwa w Dukli za wspieranie działań Akcji oraz propagowanie jej naukowych celów na zewnątrz
• Wszystkim mieszkańcom z Myscowej, którzy dzięki swojej życzliwości pomagają w funkcjonowaniu Akcji.

Uczestnicy

W 2003 roku w pracach terenowych wzięło udział około pięćdziesięciu uczestników-ornitologów, których zasług nie sposób wymienić. Wszystkim ogromnie dziękujemy.

Organizacja

Za organizację i koordynację prac Akcji Carpatica odpowiadali: Marek Jędra oraz Witold Ziaja. Pracami punktu i obrączkowaniem kierowały kolejno następujące osoby: Hubert Kamecki, Grzegorz Cierlik, Paweł Czechowski, Stanisław Tworek, Marek Jędra, Witold Ziaja, Marcin Sidelnik i Tomasz Kustra.

WSZYSTKIM SERDECZNIE DZIĘKUJEMY !