Sprawozdanie z prac terenowych - jesień 2016, stacja Myscowa

Dobiegł końca kolejny, dziewiętnasty sezon badań Akcji Carpatica nad jesienną migracją ptaków w rejonie Karpat. Badania - jak we wszystkich ubiegłych latach - przeprowadzono w atrakcyjnej dla wędrujących ptaków dolinie Wisłoki, położonej w miejscowości Myscowa (49°31'20''N 21°32'54''E), w Beskidzie Niskim.

Prace terenowe, polegające na chwytaniu i obrączkowaniu ptaków, według ustalonych od lat standardów, trwały w tym sezonie najdłużej w historii Akcji - aż 101 dni, od 21 lipca do 30 października. Oprócz obrączkowania ptaków dokonywano także pomiarów biometrycznych odławianych ptaków oraz prowadzono obserwacje wizualne w terenie.

Ptaki chwytaliśmy w standardową liczbę sześćdziesięciu sieci. W tym roku wszystkie sieci monitoringowe stały w tych samych miejscach, na prawym brzegu Wisłoki, co w latach poprzednich. Dodatkowo przez większość sezonu funkcjonowało także 30 sieci specjalnych ustawionych na lewym brzegu rzeki, 5 sieci ustawionych w nurcie Wisłoki oraz 6 sieci na kamienisku.

Wyniki

Ryc. 1. Liczba zaobrączkowanych osobników w latach 1998-2016

Badania rozpoczęliśmy znacznie wcześniej niż w poprzednich latach. Mimo dłuższego okresu badań nie był to najlepszy sezon. Końcem lipca i początkiem sierpnia złapano wiele bardzo młodych ptaków, którym jeszcze nie w pełni wyrosły lotki oraz wiele dorosłych ptaków mających plamę lęgową. Przelot jesienny był mniej intensywny niż zazwyczaj, szczególnie jeśli chodzi o sikory. W roku 2016 zaobrączkowano 4716 ptaków należących do 71 gatunków. Jest to czwarty wynik w historii badań. Tym samym liczba zaobrączkowanych ptaków od początku działalności Akcji Carpatica wzrosła do 77 722 osobników.

Dynamika przelotu ptaków w roku 2016 nie odbiegała zasadniczo od średniej wieloletniej i od dynamiki w poprzednich latach. Najwięcej ptaków jak zwykle zaobrączkowano na przełomie września i października, ale szczyt przelotu nie był tak duży jak w poprzednich latach. Stosunkowo dużo ptaków za obrączkowano również w sierpniu.

Ryc. 2. Dynamika przelotu w roku 2016

Do listy ptaków zaobrączkowanych przez AC dołączył w tym sezonie jeden nowy gatunek: świstunka złotawa. Wobec tego liczba zaobrączkowanych w całej historii obejmuje 109 gatunków.

Fot. 1. Świstunka złotawa Phylloscopus proregulus schwytana w Myscowej 5.10.2016

Pięć najliczniej chwytanych gatunków w roku 2016 to:

• rudzik (Erithacus rubecula) - 1147 osobników
• pierwiosnek (Phylloscopus collybita) - 593 osobniki
• kapturka (Sylvia atricapilla) - 443 osobniki
• dymówka (Hirundo rustica) - 242 osobniki
• bogatka (Parus major) - 197 osobników

Z wyjątkiem dymówki są to gatunki, które od lat zajmują pierwsze miejsca wśród najczęściej chwytanych na Akcji Carpatica ptaków. Pierwsza piątka najliczniejszych gatunków w 2016 r. stanowi 56% wszystkich schwytanych w tym sezonie ptaków.

Dziesięć najliczniej obrączkowanych gatunków stanowi ponad 70% wszystkich schwytanych w tym sezonie ptaków. Oprócz wyżej wymienionych należą do niej także:

• zięba Fringilla coelebs - 186 osobników
• strzyżyk Troglodytes troglodytes - 136 osobników
• śpiewak Turdus philomelos - 136 osobników
• pokrzywnica Prunella modularis - 122 osobniki
• kos Turdus merula - 116 osobników

Trzy gatunki z powyższej listy nie znajdują się w najlepszej dziesiątce zaobrączkowanych od początku akcji. Osiągnęły one w tym roku liczebności większe niż średnia wieloletnia: dymówka (494%), strzyżyk (252%) i kos (166%). Inne gatunki, dla których był to bardzo dobry rok to: kopciuszek (193%), świstunka (236%), zimorodek (288%), kulczyk (586%) i makolągwa (1900% - więcej osobników niż przez wszystkie poprzednie lata razem).

Trzy gatunki znajdujące się w dziesiątce najlepszych od początku akcji osiągnęły w tym roku liczebności mniejsze niż średnia wieloletnia: piecuszek (79%), czyż (50%) i modraszka (34%). Liczebność pozostałych gatunków była bliska średniej wieloletniej.

Najciekawsze ptaki schwytane w 2016 roku to świstunka złotawa, słonka, podróżniczek, paszkot, krzyżodziób świerkowy, srokosz oraz dwie sroki i trzy muchołówki białoszyje.

Wiadomości powrotne

W roku 2016 odnotowano 131 ponownych stwierdzeń ptaków zaobrączkowanych przez AC w latach poprzednich. Liderami wśród gatunków powtórnie odłowionych w tym roku są rudzik (18 osobników) i raniuszek (17 osobników). Łączna liczba własnych wiadomości powrotnych stwierdzonych podczas ws zystkich lat badań wynosi 1558.

W tym roku nie schwytaliśmy w Myscowej żadnego ptaka z obcą obrączką, ale otrzymaliśmy dwie nowe wiadomości z naszych rudzików stwierdzonych na Węgrzech. Łączna liczba ptaków AC stwierdzonych w ciągu 19 lat poza stacją terenową wynosi 43.

Organizacja

Za organizację i koordynację prac Akcji Carpatica odpowiadał Zespół Organizacyjny Stowarzyszenia Akcja Carpatica. Pracami punktu i obrączkowaniem kierowały kolejno następujące osoby: Hubert Kamecki, Katarzyna Komarowska, Witold Ziaja, Arnold Cholewa, Kamil Głód, Julia Barczyk, Łukasz Matyjasiak, Małgorzata Bujoczek i Anna Zięcik.

Gorące podziękowania składamy wszystkim, którzy wspierali w tym roku nasze badania, a w szczególności wszystkim wolontariuszom, bez których funkcjonowanie obozu nie byłoby możliwe.

Do zobaczenia w jubileuszowym, 2017 roku.
Zespół Organizacyjny Akcji Carpatica